Wanderlust #3

Op bezoek bij schrijversresidenties in Europa, de VS en Canada

Kim van Kaam, hoofd literaire talentontwikkeling bij De Nieuwe Oost | Wintertuin, bezoekt  verschillende organisaties in Europa, de VS en Canada om onderzoek te doen naar schrijversresidenties. Haar reis wordt ondersteund door een Wanderlustbeurs van het Nederlands Letterenfonds. Het doel is ervaring opdoen en kennismaken met verschillende vormen van residenties om uiteindelijk een eigen schrijversresidentie te kunnen verbinden aan De Nieuwe Oost | Wintertuin. Voor Notulen van het Onzichtbare schrijft ze iedere twee weken over wat ze meemaakt en ziet. Wanderlust #1 en #2 lees je hier.

Gezamenlijke geschiedenis

Ik loop door Williamsburg in New York City, eerst langs hippe koffietenten, dure winkels en tussen jonge mensen achter kinderwagens, dan tussen orthodoxe joden: vrouwen, mannen en kinderen die er allemaal hetzelfde uitzien, in zwart gekleed, hun hoofd bedekt, lange krullen langs hun gezicht. Ze wenden hun hoofd af, richten hun blik op de grond als ik passeer. Ik zie Brooklyn om de paar blocks veranderen – van yuppenbuurt naar religieuze buurt naar arbeidersbuurt naar rijkeluisbuurt en weer terug – om na meer dan een uur lopen uit te komen bij Prospect Park.

Aan de ene kant van de ingang van het park ligt de enorme Brooklyn Public Library, aan de andere kant het nog grotere Brooklyn Museum.

Brooklyn Museum

Het museum stelt steeds nieuwe exposities samen uit de collectie die het verzamelde sinds het gebouw eind negentiende eeuw opende. Een van de tentoonstellingen werpt een feministische blik op de collectie. De meeste ruimte wordt ingenomen door een enorm werk van Judy Chicago: een uitgebreid gedekte dinertafel met plek voor 39 belangrijke vrouwen uit de wereldgeschiedenis. Voor ieder van hen is speciaal ontworpen servies en bestek klaargezet. The Dinner Party memoreert welke helft van de geschiedenis niet gezien wordt maar wel bestaat. Om de installatie heen hangen andere stukken en ik blijf haken bij drie foto’s van Nona Faustine, uit de serie White Shoes. Faustine liet zich (half)naakt fotograferen op plekken in de stad waar vroeger zwarte slaven werden gehouden, verhandeld, of begraven. Een van de foto’s nam ze voor het Lefferts’ House, niet ver van waar ik op dat moment sta, in wat nu Prospect Park is. Ze staat er enigszins hulpeloos bij, met blote borsten, een lange, witte, katoenen rok waar kinderschoenen aan hangen, een pan in haar hand.

De Leffertsen heetten oorspronkelijk Pietersen Van Haughwout, maar veranderden hun achternaam naar de voornaam van de voorouder die in 1660 vanuit Nederland naar Brooklyn emigreerde en zich als een van de eerste kolonisten in de nederzetting Flatbush vestigde. Nu is daar enkel nog een straat van over en staat hun huis midden in het park. De Lefferts-familie is enorm in aantal, zeer welvarend en hun invloed was groot. Op een bepaald moment bezaten de Leffertsen bijna honderd hectare land waar ze met acht familieleden en twaalf tot slaaf gemaakte mensen op leefden. De foto’s van Faustine raken me, de directe verbintenis met mijn eigen geschiedenis raakt me, mijn eigen onwetendheid daaromheen raakt me.

Overal in dit land is racisme en seksisme aanwezig en ik heb me er al veel druk over gemaakt. In een maand hier heb ik het woord apartheid al vaker gehoord dan het afgelopen jaar in Nederland. We krijgen op school les over de Gouden Eeuw, toen ‘we’ met de VOC over de wereld reisden, overal land bezaten en de beste handelaars waren. Dat ‘we’ naast koffie en suiker ook mensen verhandelden wordt bijna niet vermeld. Ik weet er eerlijk gezegd veel te weinig over. Daar schaam ik me voor, al de hele tijd dat ik hier ben.

Na een week New York City neem ik de trein upstate, langs de Hudson, door de Hudson Valley, naar het dorpje Hudson om uiteindelijk bij Art Omi terecht te komen. Het is een enorm landgoed met een beeldentuin, een galerie, leenfietsen, en helemaal achteraan het Ledig House. Daar resideren ieder jaar dertig beeldend kunstenaars, twaalf muzikanten, tien architecten, tien dansers en veertig schrijvers. Niet allemaal tegelijkertijd, maar apart, per discipline. In de hal hangen foto’s van hoe het houten huis met veranda en al per truck naar deze plek gereden werd. Yeah, it’s an amazing technology, zegt host Carol Frederick als ik ernaar vraag.

De installatie van Ledig House

Op de dag dat ik arriveer vertrekt de eerste van de groep bijna en wordt er ’s avonds gekaraookt om zijn afscheid te vieren. Ik leer een internationaal gezelschap kennen: er zijn drie Indiërs, een Ier, een Catalaan, een Griek, een Filipijn en een Amerikaan vier weken aan het werk. Overdag trekken ze zich terug in hun kamer, of wandelen ze door de prachtige omgeving, en iedere avond wordt er voor ze gekookt en eten ze gezamenlijk. Het is de week waarin Christine Blasey Ford haar verklaring aflegt tegenover het hof over het misbruik van de genomineerde hooggerechtshofrechter Brett Kavaughan 36 jaar geleden. Als Carol geëmotioneerd vertelt hoe de hele zaak haar raakt, benadrukt een van de Indiase schrijvers hoe geweldig het is dat deze mate van openheid mogelijk is, dat dit in India niet gebeurt, dat Blasey Ford daar nooit gehoord zou worden. Ieder gesprek over politiek hier gaat binnen een mum van tijd over Trump, over Amerika, over de politiek en over de cultuur. We zijn allemaal opgegroeid kijkend naar Amerika. Alles is precies zoals in de film. Nu ik hier langer ben, merk ik pas hoezeer wij onderdeel zijn van de geschiedenis ervan.

Klik door naar Wanderlust #4.