De laatste dingen #4

Wat zou jij meenemen als je geen idee had wat je te wachten stond?

Zoals iedereen weet heeft een vluchteling die uit zijn/haar land moet vluchten niet altijd een koffer bij zich. De vluchteling die een rugzak heeft, heeft geluk. Vluchtelingen weten niet wat hen op de reis te wachten staat. Ik ging op zoek naar het belangrijkste item dat ze hebben meegenomen. Dat is bijvoorbeeld een foto, een dagboek, een stukje bodem. Als wij in Nederland naar die dingen kijken, denken we dat het heel gewone dingen zijn. Voor de vluchteling zijn ze echter heel belangrijk. 

Een sjaal

Wat is een sjaal? De sjaal beschermt ons tegen de kou. Ja, dit is het meest voorkomende dat we weten over de sjaal. Maar dit is niet altijd het geval. De sjaal die we op de foto zien, verborg een baby in de baarmoeder van zijn moeder. Dat wil zeggen, moeder Eylem, kreeg in Turkije een gevangenisstraf vanwege het beleid. Maar er was een probleem. Omdat Eylem zwanger was. Als ze naar de gevangenis zou gaan, zou ze daar haar baby baren. Zij wilde het niet, en vluchtte uit Turkije. Maar tijdens de ontsnapping moest ze verbergen dat ze zwanger was.

‘Ik was 32 weken zwanger. Maar mijn buik was niet zo groot. Ik ging naar een dokter en zei dat ik 27 weken zwanger was, zodat ik een rapport kon krijgen. Maar de politie mocht mijn buik niet opmerken. Ik droeg mijn sjaal om mijn buik, dus het werd niet opgemerkt dat ik zwanger was. We verstopten mijn ongeboren baby onder mijn sjaal. Mijn dochter is geboren, we zijn veilig…’

Een camera

Aram is een journalist uit Turkije. Wat Aram meenam is een camera. De camera symboliseert het werk van vroeger. Als hij naar de camera kijkt, denkt hij aan het nieuws dat hij vast heeft gelegd. 

Turkije is een heel moeilijk land voor journalisten. Door te rapporteren over dingen waarvan je getuige bent geweest, kan je noodgedwongen je land moeten ontvluchten of zelfs je leven verliezen. Aram werkte bijna 12 jaar als journalist in Turkije. ‘Ik heb in buitengewone situaties gewerkt. Ik had altijd een camera in mijn hand. Ik fotografeerde alles wat ik zag. Vanwege mijn journalistieke ervaring ben ik naar Nederland gevlucht. Kijkend naar mijn laatste bezit, mijn camera, herinner ik me de moeilijke momenten in het verleden. Ik voel me sterk als ik naar hem kijk. Omdat ik me herinner waarom ik hier kwam. Ik herinner me wat ik zag. Mijn camera is zowel mijn beste vriend als mijn verleden…’

Een mozaïekdoos

Randa komt uit Syrië. Randa’s laatste item is een doos. Bestaande uit stukjes hout met verschillende kleuren en geuren, die samenkomen om de schoonheid van gebroken labels onthullen. ‘Als ik deze doos vasthoud, vraag ik me af, hoe een stuk hout een herinnering aan een heel land in zich kan dragen! Het doet me denken aan handige ambachtslieden die deze doos maken, niet alleen mozaïekdozen maar ook deuren, muren en plafonds. Onze buitendeur was een stuk mozaïekkunst, maar de oorlog maakt geen onderscheid tussen lelijkheid en schoonheid, het veranderde de mozaïekdeur in as. De oorlog verbrandde de bomen. Deze doos overleefde net als wij en net als andere mensen die aan de oorlog ontsnapten, hij ontsnapte met ons. We storten in terwijl de doos zijn schoonheid en kracht behoudt. Als ik hem aanraak, keer ik terug naar de periode vóór de vernietiging om de geur van het hout te ruiken om op blote voeten over de weide te rennen, het maakt mijn zintuigen wakker.’

‘Als ik de doos vasthoud, glimlach ik alsof ik de hele wereld vasthoud. Ik behoor tot al die stukken hout, tot de kersenboom, tot de abrikozenboom, tot de olijfboom, tot de walnotenboom, tot aarde en water die ze voeden, tot de zon die hen energie geeft om te groeien. Het is dezelfde zon die elke dag over de hele wereld opkomt en ondergaat, maar in een deel van de wereld genieten mensen, planten en dieren er niet van. Nu ben ik in Nederland, houd deze doos vast wanneer ik me down voel het geeft me kracht. Ik beloof mezelf, de doos en de herinnering dat op een dag, zo niet ik, een nieuwe generatie bomen zal planten en de gebroken stukken hout zal veranderen in een prachtige kunst van mozaïek.’

Een sjaal als begraafplaats

Azad komt uit Turkije. Wat Azad meenam is een sjaal. Deze sjaal is van zijn beste vriend die hij op de universiteit heeft ontmoet. Zijn vriend verliet later de school en sloot zich aan bij het Koerdische verzet. Hij verloor zijn vriend tijdens een vuurgevecht in 2015. Zijn vriend heeft geen graf. Daarom symboliseert deze sjaal een begraafplaats voor Azad. 

‘Ieder mens heeft een graf na zijn dood. Maar mijn vriend heeft geen graf. Dat is verschrikkelijk. Maar dit is het geval voor veel opstandelingen die op jonge leeftijd in de oorlog in Koerdistan zijn omgekomen. Gezinnen hebben geen begraafplaats om te bezoeken. De overgebleven items van de vermoorde persoon zijn onze troost. We ruiken de items en missen ze. Deze sjaal zie ik als een begraafplaats voor mijn vriend.’

Schelpen

Ahmad komt uit Syrië. Wat Ahmad meenam is een paar schelpen. Ahmad ging per boot van Turkije naar Griekenland. Deze reis was erg gevaarlijk. ‘Ik was erg bang toen ik aan de reis begon. Ik geloofde niet dat ik Nederland zou kunnen bereiken. Ik dacht zelfs dat ik onderweg zou sterven. We wachtten aan de kust voordat we aan de reis begonnen. Ik heb deze schelpen daar verzameld. Ik hield ze tijdens de reis stevig in mijn hand.’

‘Ik was erg blij toen ik in Griekenland aankwam. Ik denk dat de schelpen me glorie hebben gebracht. Ik moest naar een paar landen om naar Nederland te gaan. Schelpen waren altijd bij me op deze lange reis. Nu liggen de schelpen in mijn handen. Ik bekijk ze en herinner me mijn reis. Soms breng ik er een naar mijn oor en luister naar de geluiden. Als ik ernaar kijk, zie ik de rustige kusten van Turkije voor me… ‘

Lees ook de andere delen van De laatste dingen.