Nijmeegse Kunstnacht | Outside the Text

Tijdens de Kunstnacht was Wintertuin te gast bij POST. In de expositie Outside the Text stelde POST de vraag centraal hoe taal onze realiteit vormgeeft. Wij presenteerden makers van onze schrijfwerkplaats Literatuurnest, die door middel van een voordracht reageerden op werk uit de tentoonstelling. Daarnaast gaf Natalia Papaeva als één van de deelnemende kunstenaars van Outside the Text een workshop nieuwe woorden. Hieronder krijg je een inkijkje in wat er tijdens de Kunstnacht de revue is gepasseerd. (Foto’s door Floris de Vries.)

Outside the Text-bijdragen van Ana Linhares, Natalia Papaeva, Annabelle Binnerts en Laura Jatkowski 

Je bent een taal je bent een god | Maartje Franken

Bij de expositie Outside the text

Hier ontdek je een god. Het is een oude god; één van voor onze tijd. Eén zonder verhalen, zonder namen, zonder woorden en zonder spreuken. Deze god heeft geen handen. Deze god heeft geen voeten. Deze god verwacht niet dat je een vorm voor hen vindt. Dit maakt je bang.

Goden proberen weg te denken is een ritueel. Je doet je best. Houdt jezelf bezig, doet aan zelfontplooiing en definieert jezelf slechts aan de hand van daden. Strooit een zoutcirkel om je bed voor het slapengaan, breekt hem kapot wanneer je slaapwandelt.

Het nieuws vertrouw je niet meer. Voor de absolute waarheid keer je je naar je voorouders. Ze geven je advies: om een god een vorm te geven, hoor je naar de grond te kijken. Met opgetrokken schouders aan de keukentafel. Bidden bidden bidden.

Een god ontdekken is een standpunt. Je laat de oogst dit jaar staan, breekt eieren, gooit de inhoud weg, stampt schillen tot gruis en strooit ze uit over je land. De dorpelingen verklaren je voor gek. Als ook de god je geen antwoord geeft, probeer je het gruis maar weer tussen de zandkorrels vandaan te plukken.

De oogst valt en rot. Knaagdieren bouwen nestjes in holle pompoenen. Je probeert ze niet te vertrappen terwijl je uit protest zeven cirkels om je nieuwe god loopt. Je hebt je naam in de voordeur gekerfd je kleren van je lijf gerukt je hebt een dans bedacht en bent uiteindelijk gaan liggen tussen de appelklokhuizen, slappe slabladen en zachte pruimen.

Woede is een ritueel. Woorden zijn een ritueel. Stilte is een ritueel.

Drie keer kloppen op het hout voordat je een ruimte verlaat. Knip iets open, tel de ribben, naai iets dicht. Misschien: symbolen. Cirkels in het gras of op de ruit of zoek het alleen in bloemenstengels, de maan, water en wielen. Maak een telraam. Tel dan alle woorden die je wel weet maar niet kan benoemen.

Muizenvoetjes in het plafond. Wacht tot de winter de deur openwaait. De wolken van die ochtend voorspellen: onheil. Offer iets op voor je god om in te wonen; pezige handen, olie of jezelf. Weef kluwen haar in je beddengoed. Verblind een oog, probeer er door te kijken. Onder je bed, onder je vloer en onder je dakpannen. Alles kruipt. Deze ochtend ook: bevroren dauwdruppels. Je god heeft nog steeds geen warm lichaam om ze in te smelten.

Je bouwt een altaar van sneeuw. Probeert een evenbeeld te scheppen. Geeft hem je eigen gezicht, je handen en je voeten. Benoemt hem niet. Je knielt er voor neer. Onder deze sneeuwlaag verteert een jaar. In plaats van te bidden graaf je in de harde, bevroren aarde naar woorden, maar je nagels zijn te week, te zacht.

Opbouwen is een ceremonie afbreken is een ceremonie. Je laat jezelf in de kuil zakken, trekt je knieën op tegen je lichaam en hoopt dat de lente de sneeuw van je huid zal smelten. De knaagdiertjes trekken naar je rustplaats, maken daar een bedje van noten, zaden, schillen, takken en stro. Je legt je hoofd neer, valt voorzichtig in slaap.

Wortelt, klapt open, en maakt plaats voor iets nieuws.

Hier ben je een god. Je bent een nieuwe god. Deze god heeft geen handen. Deze god heeft geen voeten. Je bent een naam je bent een verhaal je bent een woord je bent een spreuk. Beseft: alles is een spreuk.

Zoals de een begrijpt | Sahra Mohamed

Geschreven bij Natalia Papaeva’s Ik ben (zie foto hierboven)

O mensch, verloren punt, wat tilt,
wat weegt, wat speelt, wat danst, wat slaat er
uw hoofd, uw hart, uw lichaam rild’
als bijtend stof een druppel water?
– Jos de Haes

Zoals de een begrijpt

denkt de ander aan balkons. De onderkant
van formulieren en welke
moleculen binden in een kraan.

Zeker als de ander denkt, tik je
drie keer bovenaan de deur en
schud je een uur later met je tas.

En als het rinkelt dan wordt het
een gaatje. Dat maak je. Zoals
je voor verwarde ogen staat
en snippertjes uitstrooit
van wat altijd door een
perforator moet zijn gegaan.

Weerbestendig | Maaike Rijntjes

Fragment uit het gedicht geschreven bij Laura Jatkowski’s Still in character (zie foto hierboven)

een kilometer van waar mos en klimop
wankele afgedankte stenen overnemen,
wachten de lege monumenten van carlo wolche
op hun spoken. milieuvriendelijke suggesties voor
wat te doen met het monument
nadat de grafrechten vervallen: kies voor recyclen

of upcyclen, laat van het graniet bijvoorbeeld
een weerbestendig tuintafelblad maken of een sokkel
waarop u een glazen ornament kunt plaatsen.

ik stop mijn zakken vol afgebrokkelde letters,
verzamel weggegooide namen bij elkaar,

kies nieuwe bezittingen van graven uit.
een tuinkabouter, een vogelbeeld dat fluit
wanneer ik langsloop, een discolicht,
in een ton onder nicht verottbare abfälle vind ik
een boeket dat haar kleur aan de zon verloor

die ik aan moby zal geven in ruil voor een tarotspread
of een spreuk waarmee ik geesten
uit verharde wegen kan bevrijden.

Ik ben woorden; jij slikt me in | Nina van Lier

Fragment uit de tekst en deel van de voordracht geschreven bij expositie Outside the Text

In een combinatie van spoken word en muziek schreef Nina over de relatie tussen taal en de realiteit, met ‘taal’ als ik-perspectief in het werk en de maatschappij als ‘jij’. Een reflectie op het thema van de expositie Outside the text: hoe gebruikt de maatschappij taal en hoe (ver)vormt taal de realiteit?

Ik ben woorden; jij slikt me in

Jij trekt een lijntje om mij heen
Je tekent cirkels
Ik ren in cirkels.
Ik duw tegen de randen
De cirkels zweven om jouw hoofd
Ik zweef in jouw hoofd
Ik dwarrel neer.

Ik wring me los voordat je het doorhebt, ik verteer, jij verteert mij
Je slikt me in.
Ik vorm jou, je pakt me op, je houdt me vast, je observeert
Je brengt me naar je mond, je proeft me, je vervormt mij
Je slikt me in.

Slik mij in
Kauw mij door
Laat mij baden op je tandvlees

Voed jouw hoop
Hoor mijn schreeuw
Heel jouw hart, heel jouw hoofd
Laat mij ruimteloos, ruimteloos, ruimteloos

Je spuugt me uit, ik stroom in angstzweet
Langs jouw hoofd

Schrijf mij op
Leg mij vast
Wrijf mij in papieren boeken
Ik rafel los, ik steek over, breek kapot, je scheurt me door

Je bent van plakband, dubbelzijdig
Ik plak in flarden in jouw hoofd

Ik schreeuw
Ik schreeuw dat ik naar buiten wil, ik krijs tegen de randen van de cirkels
Je grijpt de grenzen en verbuigt hen tot rechte lijnen met hoeken
Ik vervorm hen tot hokjes, jij kruipt erin
Ik zoek een uitweg, je houdt mij tegen
Ik ren, jij grijpt mij vast

[…]

—

POST (voorheen Expoplu) is een platform voor hedendaagse kunst. POST presenteert zowel in de Paraplufabriek in Nijmegen als in het voormalige postkantoor aan de Driekoningenstraat 16 in Arnhem kunstenaars uit binnen- en buitenland voor een breed en divers publiek. Het platform biedt ruimte voor experiment, engagement en samenwerking, en benadert actuele maatschappelijke thema’s op onderzoekende, experimentele, poëtische, (ver)beeldende en artistieke wijze.
Outside the Text onderzocht de rol van taal bij het vormgeven van onze realiteit. Deze tentoonstelling, gecureerd door Youri Appelo, bracht werken van Sadik Kwaish Alfraji, Annabelle Binnerts, Nicoline van Harskamp, Laura Jatkowski, Ana Linhares en Natalia Papaeva samen. Deze werken deconstrueren taal op verschillende niveaus en nodigen ons uit om na te denken over de relatie tussen taal, betekenis en machtsstructuren.
Taal speelt een essentiële rol in ons begrip van de wereld om ons heen. Door woorden toe te kennen aan objecten, situaties en concepten geven we betekenis aan onze omgeving. Outside the Text stelde echter de vraag hoe taal ook een nieuwe realiteit kan scheppen en welke machtsstructuren daarmee in stand worden gehouden. Benieuwd naar de volgende expositie van POST, klik door naar hun website.