Nimma aan zee

Kan de kracht van verbeelding de wereld redden? LUX organiseerde op 9, 10 en 11 juni het kunst voor klimaat festival Nimma aan zee. Wintertuin nodigde op verzoek van het festival drie schrijvers uit om literaire notulen te maken bij de drie door hen geprogrammeerde toekomstdenkers. Lev Avitan schoof aan bij Raki Ap, die sprak over het belang van inheemse perspectieven voor klimaat en biodiversiteit, en liet zich tijdens het programma inspireren tot de spoken word-tekst ‘WELKOM’. Maaike Rijntjes schreef het gedicht ‘pogingen om een geit te worden’ in aanloop naar het programma rondom Eva Meijer over een democratie voor alle dieren en het belang van verbeelding. Merel van Slobbe liet zich inspireren tot het gedicht ‘Symbiotic salvation’ door Jalila Essaïdi, die sprak over het belang van vrije ruimte voor het symbioceen. De speciaal voor de gelegenheid geschreven gedichten werden voorgedragen tijdens de bewuste Nimma aan zee-programma’s.

WELKOM | Lev Avitan

We verwelkomen de mensen, geboren en ongeboren
Verwelkom de voorouders, zodat ook zij ons horen
We verwelkomen de zielen van de dieren en de wind
En verwelkomen de geesten die zitten in de planten en de dingen

We verwelkomen de stammen, die de klappen opvangen van de klimaatcrisis
We verwelkomen de landen die leeggeroofd worden voor diezelfde transitie
We verwelkomen de vrijheidsstrijders die zich weren tegen overheersing
We verwelkomen de vlaggendragers, die de morgenster laten wapperen in de wind

We verwelkomen de onafhankelijkheid, voor ieder volk op aarde
We verwelkomen de gelijkheid voor wie dat historisch niet waren
We verwelkomen hun perspectieven en de kennis die zij bezitten
We verwelkomen hun beleving en nemen afscheid van de stilte

We nemen afscheid van een selectief moraal langs koloniale lijnen
Waar we massaal opstaan als de slachtoffers op ons lijken
Maar als steun niet past binnen ons narratief
dan… doen we liever niets

We nemen afscheid van de hebzucht, van gebruiken veel te veel
We nemen afscheid van excessen, waarin niks meer wordt gedeeld
We nemen afscheid van armoede, verwelkomen de rijkdom
De rijkdom van gemeenschap, waar ik kijk naar jou en jij kijkt naar mij om

We nemen afscheid van systemen die draaien op geweld
Waar zelfbeschikking niet voor inheemse volken geldt
Waar uitbuiting en massamoord productiever is dan liefde
Productiever dan zachtheid, genegenheid en genieten

Dus we verwelkomen het voelen, het plezier en het zorgen
We verwelkomen het samenzijn en houden het geborgen
We verwelkomen de solidariteit, langs elke lijn
Zo van: ik ken je misschien niet, maar ook jij mag er zijn

We verwelkomen het vuur in ons, het water dat ons stuurt
We verwelkomen de grond die ons voedt, en de lucht die ons vervoert
We verwelkomen het verlangen, de schoonheid van het leven
We verwelkomen het spreken, voor een schoon gedeeld geweten

We verwelkomen de pijn, die er mag zijn wanneer we luisteren
We verwelkomen de vrije vogeltjes die fluiten
We verwelkomen alle het zwijgen opgelegde stemmen
Die de morgenstervlag doen wapperen op 1 december, en chanten:

Free West Papua!

pogingen om een geit te worden | Maaike Rijntjes

1
in de jaren 70 Clinton, Maryland, beginnen als gevolg van een mislukt experiment
de cellen van een wetenschapper te muteren. hij groeit een vacht, hoeven,
soms duikt hij nog op in de schaduwen van verlaten steegjes.

als ik twaalf ben, zie ik een geit geboren worden. ze zakt door wankele poten
haar moeder likt het slijm van haar vacht, ik vraag me af

of mijn gedichten in een geitenlichaam passen. kan ik langs berghellingen balanceren
mijn hoorns in andere hoorns haken, iets worden
dat moeiteloos verwilderd als je het loslaat?

2
Thomas Thwaites bouwt zijn eigen geitenpoten en vraagt een chirurg
om zijn maag te verbouwen zodat deze gras kan verteren. hij slikt medicatie
waarmee hij zijn taal verliest. in het Nederlands kan niets ademhalen

is alles een ding dat je aan kan wijzen, vastpakken, bezitten:
vliegtuig, boterhamzakje, de zee omcirkeld op een oude landkaart
een geitenhart op sterk water waarvan alle afzonderlijke bloedvaten namen hebben.
de witte handen die het uit een ribbenkast tilden,

achter glas stopten om het scherper te kunnen zien,
zijn onzichtbaar.

3
volgens Google zijn geiten gemakkelijk te hanteren
speels en gewend aan menselijk gezelschap. volgens de Chinese horoscoop zijn mensen
uit het jaar van de geit creatief, rustig maar hartstochtelijk
een beetje ongewoon. ik doe yoga in mijn voortuin

ademhalingsoefeningen, warrior two, downwards facing dog,
train mijn armen en benen, want volgens Thwaites krijg je spierpijn als je op vier geitenpoten
berghellingen beklimt. willen geiten weleens mensen worden

en welke mensen dan?

4
volgens sommige mensen is de goatman uit Clinton, Maryland verzonnen
door verveelde studenten. daar hangt alle wetenschap van aan elkaar:
verhalen waarin niemand zelf beslist of ze tussen de experimenten door
in een geit veranderen of dat ze na drie dagen op een berghelling een man worden
die een boek schrijft waarin hij uitlegt hoe het is

om een geit te zijn. elk verhaal is een grens en elke grens is een lijn die iets omcirkelt.
een geitenhart in een glazen pot.

witte handen die talen uit ribbenkasten halen
met woorden die het groeien benoemen
niet dat wat je makkelijk kan hanteren.

5
ik kauw gras stuk in mijn voortuin
oefen het groeien van mijn hoeven, van mijn sik. ik zoek iemand

die de gedichten van mijn lichaam wil likken tot ik glans en genoeg woorden kwijtraak
dat ik weer scherp kan zien. dan

6
zal ik een boom inklimmen, stoppen de wereld buiten het Nederlands
al mijn vragen te stellen. ik laat de handen achter

die een hart uit een ribbenkast kunnen tillen, word niet geboren,
probeer in niemand te veranderen. ik haal alleen adem
en luister naar het kraken van de takken boven mijn hoofd

alles wat fluistert zonder verhalen te vertellen.
ik gooi mijn deuren open, of wacht,
ik zal het niet mijn deuren noemen of mijn voortuin
ik zal de lijnen uitvegen tot dit geen plaats meer is waarin ik de mens ben

die uitnodigt
of welkom heet.

Symbiotic salvation | Merel van Slobbe

stel je voor dat je door een wormgat de computer in kruipt

wifi plakt aan je huid, prikt in je ogen
je silhouet glijdt van je schouders
nullen en enen stromen over je heen

als een trillend hoopje pixels word je wakker

de wind waait in een zachte zoemtoon
je ademt internet in en data uit

je hebt geen wervelkolom meer
je houdt jezelf omhoog met een fotosynthese
van verlangen en elektriciteit

je plukt een groenglanzende appel
in dit liquid crystal paradijs
het klokhuis is gevuld met algoritmes

‘s nachts droom je van bacteriën
in een lange optocht kruipen ze
onder de sterren, door paarse heuvels
ze zingen zachtjes: emigrate or degenerate
ze kijken niet achterom

je droomt van een oceaan
gevuld met menstruatiebloed
zo rood als de virtuele zonsondergang

je droomt van parelmoer vissen
schubben die glanzen in de zon
een voice-over zegt

here we see the last wild salmon migrating from lake to lake
the salmon can swim thousands of miles in its lifetime
and is always either moving away from home or towards it

je droomt van een flikkerend universum
van iets dat heel langzaam voorbij gaat

maar je lichaam is onbeperkt houdbaar
je lichaam is een plastic organelle
je lichaam is een non-fungible token

bijen tikken tegen het computerscherm
een transparant vlies tussen de oude planeet
en dit landschap van gebroken licht

de bijen willen naar binnen
ze weten dat ze uit zullen sterven
ze verlangen naar de warme huid van pixels
ze verlangen naar planeten die als silicon diamonds
op een roerloos universum zijn geplakt

oude hemels breken in kleine scherven uiteen

hier wonen de posthumans
hier wonen de nieuwe goden
zittend op hun cybertronen

jullie omhelzen elkaar
een klittende symbiose
een onwaarschijnlijke cyborg
een salamander en een alg
pixels en huidcellen

this is symbiotic salvation
pixels to pixels, dust to dust

in de verte glittert een nieuwe zonsopgang
fonkelnieuwe goden knipperen hun ogen
tegen het pulserende licht

je vouwt het universum voorzichtig open

—

Tijdens kunst voor klimaat festival Nimma aan zee stapten bezoekers in de eindeloze mogelijkheden die de kracht van verbeelding kan brengen. Samen met de bezoekers werd antwoord gezocht op vragen als: Bestaat Nijmegen nog in 2222? Hoe kunnen we kleding maken van mest? Kunnen bomen praten of wellicht zelfs zingen? En het allerbelangrijkste: kunnen we het roer nog omgooien? En hoe dan? Nimma aan zee vond plaats op 9, 10 en 11 juni 2023 in LUX Nijmegen.