TaalKunst | MACHINE NO. 2

9 museumobjecten, 9 schrijvers

De Nieuwe Oost | Wintertuin slaat de handen ineen met Museum Het Valkhof en maakt een blikverrijkende route door de collecties archeologie, oude kunst en moderne kunst. Geïnspireerd door bijzondere topobjecten uit de museumcollectie presenteren negen schrijvers geheel nieuw werk. Neem de collecties met open/gesloten ogen waar, droom weg bij schilderijen of beelden uit andere tijden en vaar mee op de prachtige schrijfsels. (Vormgeving video door Nóra Békés.)

MACHINE NO. 2

WEG. HET IS allemaal weg.
Alles is weg.
Ik had hem kunnen stoppen.
Was je bang? Wees eerlijk.
Ik was bijna bang.

… EEN GEHEIME MISSIE …

Ik ben Machine No. 2, ik kom in vrede.
Je bent niet de echte Machine No. 2.
Het is meneer Machine No. 2 voor jou.
Hou je mond. Hou gewoon je mond, idioot.

… DESTRUCTIEVE VERNIETIGINGSCAPACITEIT …

Ik wil dat je weet dat – hoewel je me probeerde te elimineren – ‘wraak’ niet
een concept is dat gepromoot wordt, waar ik vandaan kom.
O, gelukkig.
Maar we zijn hier niet waar ik vandaan kom.
O, wat een schijnvertoning.
Ik kan dit met mijn ogen dicht.

… HEX-INDUCTIE UUR …

Word wakker, Machine No. 2.
Het spijt me, ik ben een beetje gedeprimeerd. Ik overleef het wel.
Kom op Machine No. 2, ik kan dit niet zonder jou. Ik heb je hulp nodig.
Ik kan je niet helpen. Ik kan niemand helpen.
Natuurlijk wel, Machine No. 2, je kunt mij helpen. En dan gaan we naar huis.
Thuis of hier, wat is het verschil?

… CRANIUM … PANDEMONIUM …

Je hebt een flinke klap gekregen, Machine No. 2, je weet niet wat je zegt.
Ik weet nu juist voor het eerst wat ik zeg. Je had al die tijd gelijk: ik ben maar
een mens, een dom, onbenullig mens.
Je hebt vleugels.
Indrukwekkende vleugelspanwijdte.
Je geeft licht in het donker.
Jaja.

… COCACOLIUM … COLIUM … OLIUM …

Dit is het gedeelte waarin we opgeblazen worden.
We houden er niet van opgeblazen te worden. Niet vandaag.

… LOREM … IPSUM … DOLOR SIT AMET …

Je vliegt.
Ik vlieg niet, ik val in stijl.
Machine No. 2, je maakt je toch geen zorgen, of wel?
Nee, nee, nee. Jij?
Weg. Het is allemaal weg.
Alles is weg.

Machine No. 2

Shinkichi Tajiri (Los Angeles [USA] 1923-2009 Baarlo)
Machine No. 2, 1966
koper, aluminium, h. 325 x 180 x 77 cm

Als kind van Japanse ouders werd Tajiri in 1923 geboren in Los Angeles. Vanuit zijn interesse voor de beeldhouwkunst vestigde hij zich na de oorlog in de Parijse kunstenaarswijk Montparnasse. In 1956 kwam hij naar Amsterdam, waar hij als beeldhouwer een vooraanstaande positie verwierf in de kring van de Cobra-groep. Sinds 1962 woonde en werkte hij in het Noord-Limburgse dorp Baarlo. Tajiri’s leven werd in belangrijke mate bepaald door een permanente confrontatie met de waanzin van de Tweede Wereldoorlog, die hij aan den lijve ondervond, toen hij als Japans-Amerikaan in het Amerikaanse leger aan het front in Italië vocht. Als gevolg van de politieke gebeurtenissen tijdens de oorlog werd hij een ‘displaced person’, ontheemd in zijn eigen geboorteland.

Vanaf het midden van de jaren zestig raakte Tajiri gefascineerd door machines en technologie. Tussen 1966 en 1968 vervaardigde hij een reeks van acht grote sculpturen, die associaties oproepen met vliegtuigen, ruimteschepen, machinegeweren en robots.

De fantasiemachine No. 2 heeft door het gebruik van koper en aluminium een machinale uitstraling. De suggestie van functionaliteit is kenmerkend voor de pop art in de jaren zestig. De sculptuur staat op lange poten en torent hoog boven de toeschouwer uit. Het is een combinatie van een ruimtecapsule, een mitrailleur en een tv-camera. Met zijn buitenaards aanzicht en de gestroomlijnde vormgeving ziet het object eruit als een hybride werktuig, een overrompelende machine met menselijke trekken, die als fetisj wil worden vereerd.

De sculptuur is geheel met de hand gemaakt met uitzondering van de bril en het uitlaatsysteem, dat van een auto afkomstig is. De koperplaten van de poten en het onderstel zijn op ambachtelijke wijze aan elkaar gelast, waardoor het materiaal een levendige organische uitdrukking krijgt. Hierdoor doet het beeld in de verte ook wel denken aan een gigantisch insect.

Tajiri heeft zijn ‘Machines’ in eerste instantie bedoeld als protest tegen de enorme sommen geld die regeringen aan de oorlogsmachinerie spenderen. Helaas zijn zij vanwege hun gestroomlijnde vormgeving soms verkeerd begrepen en werden zij vaker gezien als een verheerlijking van het militarisme. Wie de ontwikkeling van Tajiri’s werk nader bekijkt, ontdekt dat zijn machines ook altijd verwijzen naar het idee van heroïsche krijgers, de Samoerai, de rituele krijgsadel die een symboolfunctie vervult in de Japanse cultuur.

Klik door naar Museum Het Valkhof en kom het werk ook een keer in het echt bekijken of klik door naar de andere TaalKunstwerken.