Willem over de begeleiding

In deze reeks laten we (oud-)deelnemers en begeleiders aan het woord over het talentontwikkeltraject van Wintertuin. In deze editie vertelt schrijver Willem Claassen over zijn ervaringen als talentbegeleider. Lees ook de interviews met talenten Siham Amghar en Jante Wortel. (Foto door Gaby Jongenelen.)

Schrijvers heb je in alle soorten en maten

In films hebben schrijvers vaak warrig haar. En niet alleen hun haar is warrig, ook zijzelf. Ze zitten ergens afgezonderd in een leeg kantoor of op een zolderkamer achter een typemachine of laptop, ze roken aan een stuk door en worstelen met hun leven en hun verhaal. Totdat ze ineens een geniale ingeving krijgen en de hele nacht als een bezetene doorschrijven aan wat later een meesterwerk blijkt te zijn. ’s Ochtends zijn ze volledig uitgeput, maar kan de tekst in een grote envelop naar een uitgever.  
Dat worstelen met een tekst herken ik, dat hebben alle schrijvers, maar dat is ook echt het enige wat overeenkomt met het Hollywoodbeeld van ‘de schrijver’. Schrijvers heb je in vele soorten en maten. Als redacteur voor Wintertuin merk ik dat al bij de aanmelding. De een klopt heel voorzichtig op onze deur, de ander staat te bonzen. De een focust zich op het schrijven van gedichten, de ander wil experimenteren met theater en muziek. Bij de een speelt de eigen achtergrond een belangrijk rol in het schrijven, de ander wil daar juist van wegblijven. Wintertuin heeft geen vaststaand idee van wat een schrijver zou moeten zijn. De zachte klopper is voor mij net zo welkom als de harde bonzer. Ik zou het liever zelfs omdraaien: laat maar zien wat een schrijver kan zijn. 

‘De ene schrijver klopt heel voorzichtig op onze deur, de andere staat te bonzen’

Bij het begeleiden van schrijvers is de verscheidenheid in werkwijze steeds zichtbaar. Je hebt schrijvers die aankondigen dat ze een week voorafgaand aan de volgende afspraak een opzet voor een podcastserie en een eerste versie van een kort verhaal sturen en dan ontvang je een week van te voren precies dat. Je hebt ook schrijvers die plannen hebben met muziek en een theatervoorstelling, daar flink mee stoeien en uiteindelijk tijdens de afspraak het begin van een performance voorleggen. Er zitten er bij die routine lastig vinden en daardoor minder gedaan krijgen dan ze zouden willen, terwijl andere schrijvers juist hun routine proberen los te laten om tot iets nieuws te komen. Sommigen hebben moeite om zich te verhouden tot andere schrijvers, anderen zijn weer te snel afgeleid.
Maar ook als ik kijk naar de afzonderlijke schrijvers, dan zit er veel variatie in onze afspraken. De ene keer richt ik me met de schrijver op stijl. Dan duiken we in de tekst en praten erover op zinsniveau. De andere keer gaat het over thematiek en bespreken we favoriete boeken, muziek en films. Soms komen de grote vragen van het leven op tafel, soms gaat het over hoe iemand zich meer kan laten zien op social media.
Het mooiste voor een redacteur is om een schrijver te zien groeien. Die ontwikkeling zit ook weer op verschillende niveaus. Een schrijver vindt de juiste focus, weet meer te reflecteren op een tekst, staat soepeler op een podium of diept een thema op verrassende wijze steeds verder uit. Een eindproduct van een schrijver die ik begeleid heeft voor mij extra waarde, of het nu gaat om een boek, een videoclip of een VR-installatie. Ik weet welk proces eraan vooraf is gegaan, wat iemand heeft moeten overwinnen en welke keuzes er zijn gemaakt. Dan is het fantastisch om te zien hoe alles steeds beter op z’n plek valt. Ik heb het hier bewust over ‘steeds beter’, want het is nooit gedaan. Het is een proces dat nooit ophoudt.
Schrijvers die zich aanmelden voor ons talentontwikkeltraject heb ik hoe dan ook hoog zitten. Ze nemen zichzelf serieus. Ze durven zichzelf bloot te geven en zetten daarmee iets op het spel. Ik ben heel benieuwd wat de open call ons aan verschillende schrijvers zal brengen. Wellicht schopt een van hen het ooit wel tot scenarioschrijver in Hollywood. Deze schrijver kan dan het vaststaande beeld van de schrijver ter discussie stellen en het bordkartonnen personage met warrig haar bij het oud papier gooien.